چکیده:
مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (ع) یکی از برجسته‌ترین شیوه‌های تربیتی اسلام است. این پژوهش به تبیین و تحلیل ابعاد تربیتی روش امام رضا (ع) در مناظرات فلسفی و کلامی پرداخته است. نوع تحقیق حاضر، بنیادی نظری و روش تحقیق آن توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش کتابخانه‌ای است. مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (ع) بر پنج مبانی تربیتی استوار است. این مبانی تربیتی یا گزاره‌های کلی اخباری به این ترتیب است: انسان به‌طور بالقوه توانایی مناظره دارد، منشأ مناظره ویژگی حقیقت‌جویی انسان است، میل به تعالی اندیشه و تقویت تفکر در انسان، برخورداری از قوه بیان، میل به کسب معرفت عقلی و استدلالی. اصول تربیتی حاکم بر مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (ع) عبارتند از: عقل ورزی، استدلال منطقی، آزاداندیشی، تخصص علمی، آگاهی از علوم روز، تسلط بر زبان و گویش مخاطب، استناد به منابع معتبر، رعایت حدود عقلانی موضوع مناظره، انصاف، احترام متقابل، تأمین فضای مناسب جهت رشد و بالندگی تفکر حضار. روش‌های تربیتی که از مناظرات به دست آمده عبارتند از: استدلال منطقی جدلی، طرح سؤال به‌قصد تأکید، تکیه‌بر مقبولات طرف مقابل، اقرار گرفتن از مخاطب، تبیین پیام مخاطب، نظم منطقی گفتار، رد استدلال باطل به استدلال منطقی، روش تفسیر، تکلم به زبان مخاطب، حفظ آزادی مخاطب، توجه کردن، صراحت در بیان، مستند گویی، تنوع در کلام، ترغیب مخاطب، طرح سؤال متقابل، استدلال در حد فهم مخاطب، رفق و مدارا، تذکر به رعایت انصاف، گواهی گرفتن از حضار، امکان انتقال از استدلالی به استدلال دیگر، روش اقناعی در برابر روش امری.
کلیدواژه‌ها:حضرت امام رضا (ع)، مناظره، مناظرات فلسفی و کلامی، مبانی تربیتی، اصول تربیتی، روش‌های تربیتی.
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه در پنج فصل به تبیین مطالب خود پرداخته است:
فصل اول: «کلیات تحقیق»
* مقدمه
* بیان مسئله
* اهمیت و ضرورت تحقیق
* اهداف تحقیق
* سؤالات تحقیق
فصل دوم: «مبانی نظری و پیشینه‌ی تحقیق»
* مبانی نظری
* تأملی بر مناظرات حضرت امام رضا (ع)
فصل سوم: «روش‌شناسی تحقیق»
* مقدمه
* نوع پژوهش
* روش گردآوری اطلاعات
* روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
فصل چهارم: «یافته‌های تحقیق»
* بخش اول: مبانی تربیتی مناظرات حضرت امام رضا (ع) کدامند؟
* بخش دوم: اصول تربیتی روش حضرت امام رضا (ع) در مناظرات فلسفی و کلامی کدامند؟
* بخش سوم: روش‌های تربیتی مناظره بر مبنای مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (ع) کدامند؟
فصل پنجم: «خلاصه و نتیجه‌گیری»
* پیامدهای مناظرات حضرت امام رضا (ع)
«ضمائم»
* احتجاج حضرت رضا (ع).
