چکیده
مشروعیت حکومتها(legitimacy) همواره و حداقل از یونان باستان تاکنون به عنوان یکی از مباحث کلیدی دانش سیاسی مطرح بوده است. در جهان اسلام نیز هرچند صورت بندی های ارائه شده برای انعقاد خلافت، از مقام فعل و عمل متأخر بوده، اما می توان گفت در زمان امامت هشتمین پیشوای شیعیان، بسیاری از آنها ساخت یافتگی خود را به دست آورده بودند. حال چنانچه از منظر علم سیاست به روایات حضرت رضا(ع) نظر افکنده شود، مشاهده خواهیم کرد بسیاری از آموزه های رضوی مرتبط با مشروعیت حکومت است.
این پژوهش می‌کوشد بر اساس روش توصیفی تحلیلی نشان دهد در بازۀ زمانی حیات حضرت رضا(ع) (148-203ق) چه گفتمان هایی در زمینۀ مشروعیت خلافت وجود داشته و دیدگاه امام هشتم شیعیان در مواجهه با آنها به چه صورت بوده است؟
نتایج تحقیق نشان می‌دهد دستگاه خلافت، مبنای ثابتی برای مشروعیت نداشته و بر اساس رخدادهای پیشین، در مقام تئوریزه‌سازی برآمده است؛ نیز در دورۀ خلافت عباسی، راهکارهایی برای تقویت مشروعیت اندیشیده شد. روایات نیز نشان می‌دهد آن حضرت در کنار ارائۀ الگوی شیعه یعنی «نصّ»، هر دو مسیر دستگاه خلافت یعنی برساخت‌های مشروعیت و راهکارهای تقویت‌بخش را نقد کردند تا علاوه بر رویکرد اثباتی، در مقام نفی نیز به اصول سیاسی مکتب شیعه، جانی تازه ببخشند.
این پژوهش می‌کوشد بر اساس روش توصیفی تحلیلی نشان دهد در بازۀ زمانی حیات حضرت رضا(ع) (148-203ق) چه گفتمان هایی در زمینۀ مشروعیت خلافت وجود داشته و دیدگاه امام هشتم شیعیان در مواجهه با آنها به چه صورت بوده است؟
نتایج تحقیق نشان می‌دهد دستگاه خلافت، مبنای ثابتی برای مشروعیت نداشته و بر اساس رخدادهای پیشین، در مقام تئوریزه‌سازی برآمده است؛ نیز در دورۀ خلافت عباسی، راهکارهایی برای تقویت مشروعیت اندیشیده شد. روایات نیز نشان می‌دهد آن حضرت در کنار ارائۀ الگوی شیعه یعنی «نصّ»، هر دو مسیر دستگاه خلافت یعنی برساخت‌های مشروعیت و راهکارهای تقویت‌بخش را نقد کردند تا علاوه بر رویکرد اثباتی، در مقام نفی نیز به اصول سیاسی مکتب شیعه، جانی تازه ببخشند.
کلیدواژه‌ها: سیاست، قدرت، مبانی مشروعیت، امام رضا(ع)، خلافت عباسی، امامت شیعی.
pdf دانلود مقاله مواضع امام رضا(ع) در برابر گفتمان های مشروعیت سیاسی دستگاه خلافت (3.53 MB)
