چکیده:

 دین اسلام که اساس دعوت خود را بر برهان و دلیل و منطق نهاده است، اهمیت ویژه‌ای برای احتجاج قائل بوده و شیوه و روش‌های کاربردی آن را از طریق پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت او (ع) به ما آموخته است. معصومین (ع) در احتجاج و رویارویی‌های خود با منکران و معاندان دین،‌ به امور گوناگونی استشهاد می‌نمودند. سنت و حدیث پیامبر اکرم (ص)، عقل، ‌اجماع مسلمانان، تاریخ، سیره انبیای پیشین و ... از جمله این امور می‌باشند. قرآن، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که معصومین (ع) در موضوعات متنوع و با مخاطبان گوناگونی اعم از مسلمان و غیرمسلمان، به آن استشهاد نموده‌اند. این استشهادات، از نظر ظاهری، به دو شیوه استشهاد صریح و استشهاد پنهان به قرآن صورت گرفته است. استشهادات صریح معصومین (ع) به قرآن از نظر مقدار آیات مورد احتجاج،‌ تبیین ارتباط آیات با موضوع احتجاج و شیوه اتصال آیات به کلام، تفکیک پذیرند. انواع استشهادات پنهان به قرآن نیز عبارتند از: اثر پذیری واژگانی، اثرپذیری گزاره‌ای،‌ اثرپذیری الهامی و اثرپذیری تلمیحی. معصومین (ع) همچنین در احتجاجات خویش به سطوح معنایی گوناگونی از آیات استشهاد می‌نمودند و کارکرد آیات در احتجاجات آنان متنوع است. در این پژوهش علاوه بر بررسی موارد فوق، پیشینه استشهاد به آیات قرآن، فنون، علل و نتایج استشهادات معصومین (ع) به قرآن با مسلمانان و غیرمسلمانان نیز مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

مقالات مرتبط:

نگاهی ادبی به استشهادات غیرمستقیم ائمه به قرآن، نصرت نیل ساز، سمیه اهوارکی، پژوهش‌های ادبی قرآنی، تابستان 1392، شماره دوم، (22 صفحه، از 29 تا 50)، (علمی – پژوهشی).

نوشتن دیدگاه