چکیده:

 یکی از حوادث صدر اسلام جنگ صفین است که اهمیت ویژه‌ای در روشن شدن ساختن موضوعات تاریخی دارد. در این پایان‌نامه به بررسی این جنگ و پیامدهای آن بر حکومت علی (ع) می‌پردازیم. بعد از شورش مردم مناطق مختلف علیه عثمان و قتل او که منجر به بیعت مردم با علی (ع) گردید. مدت‌زمان زیادی نگذشت که افرادی همچون طلحه و زبیر که انتظار حاکمیت بر مناطق مختلف را داشتند؛ و در دستگاه علی (ع) جایی برای آن‌ها نبود، شروع به شکستن بیعت خود نمودند و از کوفه خارج شدند که با همراه کردن عایشه زن پیامبر (ام المومنین) خون‌خواهی عثمان را بهانه قرار دادند؛ و پس از تدارک نیرو و امکانات و رفتن به سمت بصره که طرفداران آن‌ها در آنجا بود جنگ جمل را به راه انداختند که نتیجه آن شکست آن‌ها و کشته شدنشان بود. بعد از جنگ جمل علی (ع) حکام جدیدی را برای مناطق مختلف انتخاب نموده، و حکام قبلی را برکنار نمود ازجمله در نامه‌ای که به وسیله جریر بن عبدالله بجلی برای معاویه فرستاد او را به بیعت فرا خواند. معاویه بیست سال درزمان خلفای قبلی عمر و عثمان حاکم شام بود و بیعت معاویه با علی (ع) یعنی عزل او، معاویه درصدد مقابله برآمد و مسئله بیعت با علی (ع) را به عقب انداخت، او خونخواهی عثمان ونیز جنگ جمل را بهانه قرار داد و مردم شام را علیه علی (ع) متحد نمود؛ و اختلاف جدیدی را پایه‌ریزی کرد؛ که منجر به جنگ صفین شد و علی (ع) چاره‌ای جز جنگ با معاویه نداشت و از این‌رو نیروهای خود را برای مقابله با معاویه بسیج نمود. جنگ اولیه در سال 36 هجری رخ داد ولی جنگ اصلی در سال 37 هجری در منطقه‌ای به نام صفین کنار رود فرات در نزدیکی رقه رخ داد. جنگ مدت چهار ماه به طول انجامید و تعداد زیادی از دو طرف کشته شد که تعداد کشته‌های دو طرف را تا هفتاد هزار نفر گفته‌اند. در نهایت جنگ داشت به پیروزی سپاه حضرت علی (ع) به اتمام می‌رسید که با حیله عمروعاص و وجود گروهی بی‌بصیرت در سپاه حضرت علی (ع)، جریان جنگ وارونه شد. جریان قرآن بر سر نیزه کردن سپاه معاویه و ضعف و سستی در سپاه بی‌بصیرت علی (ع) که موجب ایجاد اختلاف و تفرقه در سپاه علی (ع) شد و وحدت از میان رفت و سپاه علی (ع) در هم ریخت؛ و سپاهیان حضرت درمقابل حضرت قرارگرفته و او را تهدید به کشتن نمودند. بعد از توقف جنگ قرار شد که از هر طرف حکمی انتخاب شود که بر اساس قرآن بین دو طرف داوری نمایند که با فشار همان گروه ساده‌اندیش حکم با نظر آنان انتخاب شد؛ و پیشنهاد حضرت علی (ع) که مالک اشتر یا عبدالله بن عباس بود رد شد و فردی ساده‌لوح به نام ابوموسی اشعری که یک قاری قرآن و با حضرت علی (ع) مخالف بود به‌عنوان نماینده سپاه امام انتخاب شد و نتیجه حکمیت چیزی جز شکست حکم تعیین‌شده توسط سپاه علی (ع) نبود. نتیجه هرچند مورد پذیرش حضرت علی (ع) قرار نگرفت اما موقعیت سیاسی حضرت را تضعیف نمود که خود به وجود آمدن تفکرات، آراء و فرقه‌های گوناگون را باعث شد ازجمله خوارج ونیز این حکمیت موقعیت سیاسی معاویه را تثبیت نمود و موقعیت حضرت علی (ع) را تضعیف نمود.

کلیدواژه‌ها:علی (ع)، معاویه، عثمان، صفین، عراق، شام، عمروعاص، حکمیت.

نوشتن دیدگاه