چکیده:

 نسل امیرالمؤمنین علی (ع)، از طریق امام حسن، امام حسین، ابو‌الفضل العباس، محمد حنفیه و عمر بن علی معروف به اطرف، ادامه یافته و خاندان‌های علویون از نسل این فرزندان پدید آمده است. بیشتر خاندان امام حسن (ع) از نظر مذهبی دارای گرایش زیدی بودند و پس از یحیی بن زید، محمد نفس زکیه و ابراهیم بن عبدالله را از امامان زیدیه به شمار می‌آوردند. خاندان امام حسین (ع) به رهبری ائمه شیعه، پایه‌گذار مذهب امامی شدند؛ هر‌چند مذاهبی نظیر اسماعیلیه، فطحیه و زیدیه به این خاندان نسبت داده شده است. خاندان محمد حنفیه به مذهب کیسانی گرایش و انتساب پیدا کردند و یکی از فرزندان او به نام حسن، مؤسس فرقه مرجئه شد. در بعد سیاسی، این سه خاندان دارای گرایش ضد اموی و ضد عباسی بودند. خاندان ابو‌الفضل امامی بوده و از نظر سیاسی نیز گرایش ضد اموی داشته‌اند. نوادگان عباس نزد علمای رجال با عناوین قوی‌الایمان، فصیح، فقیه، ادیب و زاهد معرفی شده‌اند. عمر بن علی نیز از طرف علمای تراجم، تنها به پاک‌دامنی و بخشش وصف شده است. نسل چهارم بنی‌عمر گرایش به مذهب اسماعیلیه داشته و معدودی از فرزندان ایشان سیاست ضد عباسی اتخاذ کرده‌اند. روابط خاندان علوی در آغاز، به‌صورت مسالمت‌آمیز بود و در اواخر قرن اول اولین انشعاب مذهبی سیاسی توسط ابوهاشم فرزند محمد حنفیه با مذهب کسیانی شکل گرفت. مذهب زیدیه نیز در نیمه اول قرن دوم توسط یحیی بن زید پایه‌ریزی شد و پس‌ازآن خاندان بنی‌حسن (ع) از نظر سیاسی و مذهبی به‌سوی آن گرایش پیدا کردند. فرزندان امام حسین (ع) به رهبری ایمه اطهار از نظر مذهبی و سیاسی گرایش امامی داشته و در مقابل دشمنان برخورد غیرمستقیم و مبارزه غیرمسلحانه را با توجه به شرایط زمانی اتخاذ می‌کردند. از ابتدای قرن اول تا غیبت صغری، بیشترین روابط سیاسی مذهبی، میان خاندان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بر‌ مبنای گرایش امامی و زیدی رقم خورده است.

نوشتن دیدگاه