چکیده:

 اقلیت‌های ديني در بيشتر دوران‌های تاريخي در جوامع مختلف وجود داشته‌اند اما تعامل حاکمیت‌ها با این‌گونه اقلیت‌ها همواره يكسان نبوده است. حكومت اسلامي نيز از همان بدو تأسیس در مدينه با اقلیت‌های ديني يهودي، مسيحي و غيره روبرو بود؛ لذا در اسلام نيز براي حضور اين اقلیت‌های ديني تحت سيطره حكومت اسلامي قوانيني گذاشته شد كه بر اساس آن ايشان در جامعه اسلامي باقي ماندند. پژوهش حاضر درصدد بررسي وضعيت اقليت مسيحي در عصر عباسيان در قرون دوم و سوم هجري است. سؤال اصلي اين پژوهش چنين است: سياست عباسيان در قبال مسيحيان در قرون دوم و سوم هجري چگونه بوده است؟ براي پاسخ به اين پرسش اين فرضيه مطرح شد كه سياست عباسيان بر اساس اصول اوليه فقه سياسي اسلام كه همان قانون ذمه می‌باشد، بنا شده بود؛ اما عواملي ديگر نيز بر نحوه اين تعامل اثرگذار بودند. براي دست‌یابی به‌منظور اصلي اين پژوهش چهارچوب نظري در نظر گرفته شد كه بر اساس آن روابط حاکمیت‌های مسلمان با غیرمسلمانان مورد ارزيابي قرار می‌گیرد. سپس بنا بر سؤالات فرعي اين پژوهش چهار فصل براي اين پژوهش در نظر گرفته شد. در فصل اول به كلياتي اين تحقيق كه شامل طرح تفصيلي، معرفي برخي از منابع و چهارچوب نظري پرداخته شد. فصل دوم نيز به وضعيت عباسيان از بدو تشكيل تا پايان قرن سوم می‌پردازد. در فصل سوم نيز به پيشينه مسيحيت تا شروع حكومت عباسيان پرداخته شد و سرانجام در فصل پاياني به دو بخش مسيحيت در قلمرو عباسي و خلفاي عباسي و مسيحيان سخن به ميان آمده است. در پايان، نتيجه اين پژوهش بر اين قرار گرفت كه سياست خلفاي بنی‌عباس در رفتار با مسيحيان بر اساس اصول اوليه اسلام بنا شده بود؛ ولي بر اساس عواملي همانند، روابط با روميان، جمعيت مسيحيان، كارآمدي و موقعيت برتر اجتماعي ـ اقتصادي، رهبران و علما، گفتمان حاكم بر خلافت، مشكلات حكومت و قدرت حاكميت، تعصب ورزي و عکس‌العمل عوام نسبت به مسيحيان، رقابت دروني و حسدورزي مسيحيان نسبت به يكديگر اين سياست تغيير می‌کرد چنانكه بيشتر به سمت تساهل و تسامح پيش رفت و در بعضي از مواقع نيز به سخت‌گیری مبدل می‌شد.

کلیدواژه‌ها:عباسیان، مسیحیان، سیاست.

 فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در چهار فصل نگارش شده است:
فصل اول: «کلیات (طرح تفصیلی، معرفی منابع، چهارچوب نظری)»
* الف: طرح تفصیلی پژوهش
* ب: معرفی منابع
  منابع کهن
  منابع پژوهشی
* ج: چهارچوب نظری
فصل دوم: «وضعیت خلافت عباسی در قرن دوم و سوم»
* تحولات خلافت در عصر خلفا
فصل سوم: «پیشینه‌ی مسیحیت تا عباسیان»
* الف: مسیح و مسیحیان
* ب: گسترش مسیحیت
* ج: مسیحیت در دوره اسلام تا عصر عباسیان
فصل چهارم: «عباسیان و مسیحیت»
* گفتار اول: مسیحیت در قلمرو عباسیان
* گفتار دوم: خلفای عباسی و مسیحیان
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه