چکیده:

 عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش در حفظ و گسترش تشیع تأثیر به سزایی داشت و یکی از شعائر مهم و ابزار تبلیغ شیعیان، همین عزاداری بود. این رساله به سیر عزاداری امام حسین (ع) پس از شهادت آن حضرت و یارانش، در عصر ائمه (ع) با استفاده از روش کتابخانه‌ای و اسنادی و با تکیه بر توصیف و تحلیل داده‌ها پرداخته است. آگاهی پیامبر اسلام (ص) از طریق وحی بر حادثه‌ی کربلا، موجب شد که او و دیگر خاندانش بر مظلومیت رقت‌آور امام حسین (ع) گریه کنند، ولی جریان رسمی عزاداری پس از عاشورا توسط اسرای اهل‌بیت (ع) و پس‌ازآن، توسط امامان شیعه به راه افتاد. شیعیان در قالب خطابه، گریه، مرثیه‌سرایی، ذکر مصائب و یادآوری وقایع روز عاشورا این مراسم را برگزار می‌کردند. هدف از این‌گونه عزاداری احیای اصول و ارزش‌های اسلامی، بازگویی واقعیت، جلوگیری از تحریف‌ها، اعلان ستیز با ستمگر و اظهار ارادت به امام حسین (ع) بود. امام سجاد (ع) با خطابه‌های روشن گر، امویان را رسوا کرد تا جایی که یزید مجبور به برگزاری مراسم عزاداری در شام شد. آن حضرت، زمانی که به مدینه بازگشت، دستور مرثیه‌سرایی داد و با دادن صله به شعرا و مرثیه‌خوانان، ادبیات عاشورا را آفرید و این روند تا عصر غیبت کبری با وجود شرایط سخت سیاسی، اجتماعی ادامه یافت. خلفای اموی و عباسی با برپا داشتن جشن و سرور و جلوگیری زیارت و عزاداری سعی کردند یاد و خاطره‌ی عاشورا را از اذهان محو کنند اما با وجود این، عزاداری برگزار می‌گردید. جلوگیری از تحریف و فراموش شدن نهضت امام حسین، گسترش اندیشه‌ی اسلامی، احیای اصل امربه‌معروف و نهی از منکر، پی گیری عدالت و تبرّی از ظلم و ظالمان، شکل‌گیری قیام‌های علوی و شیعی ضد اموی و عباسی که منجر به سقوط آنان شد، از پیامدهای مهم عزاداری برای امام حسین (ع) بود.

کلیدواژه‌ها:امام حسین (ع)، عاشورا، عزاداری، ائمه (ع)، امویان، عباسیان، ارزش‌ها.

مقالات مرتبط:

نقش عاشورا و عزاداری‌های عصر ائمه (ع) در سقوط امویان و پیروزی عباسیان، محمدطاهر رفیعی، معرفت، بهمن 1390، شماره 170، (14 صفحه، از 63 تا 76)، (علمی _ ترویجی).

نوشتن دیدگاه