چکیده:

 پیامبر اسلام (ص) در طول عمر خویش با رفتارهای شایسته با پیروان ادیان دیگر به خصوص یهودیان و مسیحیان، شیوه‌هایی را در اختیار پیروان خویش قرار داد تا با تأسی از آن‌ها، بتوانند در هر عصری در برخورد با هر شخصی حتی غیر پیروان کتب آسمانی پیش از قرآن، نمونه‌ای از انسانیت و الگوی نیکو را عرضه نمایند. با بررسی آیات قرآن، آشکار شد که اصطلاح اهل کتاب محوری اصطلاحی است که با کمک آن می‌توان چگونگی تعامل پیامبر (ص) با پیروان ادیان دیگر را تبیین نمود. مضاف بر آنکه اصطلاحات دیگری نیز در قرآن یافت شد که از نظر مصداق و مفهوم تا حد زیادی به اصطلاح اهل کتاب نزدیک می‌باشند و در برخی موارد در این زمینه با آن برابری دارند و افرادی که این اصطلاحات معرف آن می‌باشند، در تمام دوره نزول قرآن؛ یعنی هم در مکه و هم در مدینه حضور و با جامعه اسلام تعامل داشتند. سیره حضرت محمد (ص) در مواجهه با اهل کتاب در طول عمر 23 ساله رسالتش با رعایت ترتیب زمانی نزول آیات و نیز شأن نزول آن‌ها و با استفاده از تاریخ زندگانی آن حضرت (ص) نشان می‌دهد که اهل کتاب در محیط مکه، عکس‌العمل چندانی از خود در برابر رسالت ایشان بروز ندادند و در نتیجه رفتارهای آن حضرت با آن‌ها حالت نرم و تسامح به خود گرفته است. اما بعد از هجرت پیامبر (ص) به مدینه شیوه‌‌های تعامل براساس رفتارهای خود اهل کتاب شکل دیگر به خود گرفت؛ یعنی اهل کتاب در مواجهه با اسلام، به دو دسته تقسیم شدند: گروهی مؤمن به آن و گروهی کافر به آن و به این ترتیب بود که پیامبر (ص) متناسب با رفتار آن‌ها با آنان رفتار می‌نمود و تمام رفتارهای ایشان با اهل کتاب؛ اعم از گفتگو، مباهله، تذکر به عواقب اعمال، مجادله احسن با آن‌ها و حتی رها کردن آن‌ها به حال خودشان و یا عدم دوستی با آن‌ها، ناشی از اعمال و کردار آن‌ها بوده است و در واقع شیوه‌های تعامل حضرت رسول (ص) با آن‌ها، واکنشی است به رفتارهای آن‌ها.

کلیدواژه‌ها: تعامل، پیامبر اسلام (ص)، اهل کتاب، تفسیر تاریخی، عمل و عکس‌العمل.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان مسئله
* اهمیت و ضرورت تحقیق
* پیشینه تحقیق
* سؤالات و فرضیه‌ها
* روش کار
فصل دوم: «اهل کتاب و اصطلاحات هم‌سو»
* استعمال اصطلاح اهل کتاب در مکه و مدینه
* اصطلاحات همسو با اهل کتاب در مکه و مدینه
فصل سوم: «تعامل پیامبر (ص) با اهل کتاب»
* تعامل پیامبر (ص) با اهل کتاب در مکه
* تعامل پیامبر (ص) با اهل کتاب در مدینه
نتیجه نهایی.

نوشتن دیدگاه