چکیده:

 پژوهش حاضر با عنوان «ذکر از دیدگاه قرآن و امام علی (ع)» به نگارش درآمده است. مبحث مذکور دارای ارزش بسیاری است، زیرا برای برداشت مطالب آن از منبع باارزش قرآن و روایات امیرالمؤمنین (ع) استفاده شده است. واژه ذکر در لغت به معنی نگاه‌داشتن چیزی و از آن یاد کردن است ولی در معنای اصطلاحی، 18 مورد در قرآن و 11 مورد در کلام امام علی (ع) آمده است که به‌تفصیل در بخش معانی اصطلاحی ذکر آمده است. ذکر و یاد خدا سرچشمه قدرت روحی و معنوی انسان است و قرآن کریم در مواضع متعدد، مسلمانان را به این امر مهم فرا خوانده است تا از آثار و برکات آن برخوردار گردند ولی متأسفانه بسیاری از مسلمانان از شناخت صحیح ذکر فاصله دارند و ذکر را منحصر در زبان آوردن یکسری کلمات می‌دانند به عبارتی ذکر را با ورد اشتباه گرفته‌اند. تحقیق حاضر سعی کرده تا سرحد امکان این اشتباه مصطلح در جامعه را بررسی و پرده از روی معنای صحیح ذکر بردارد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر بدین شرح می‌باشد. نماز، قرآن، پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع)،‌ دعا و صیغه‌های مخصوص ذکر زبانی همچون تسبیح و تحمید از مصادیق ذکر هستند، نه انواع آن‌که متأسفانه در جامعه اشتباهاً به انواع شناخته می‌شوند. همچنین ذکر، زمان و مکان خاصی ندارد و اگر در روایتی به این موضوع اشاره شده، همه شرط کمال بوده نه شرط انجام عمل. ذکر حقیقی این است که انسان همیشه و در همه حال و در تمام شئونات خداوند را ناظر بر ا عمال و احوال خویش بداند و ذاکر حقیقی کسی است که در تمام لحظات حیات به یاد خدا باشد. این فرد اگر با مصیبتی روبه‌رو گردد متذکر این معنا می‌گردد که «کُلُ مَن عَلَیها فان وَ یَبقی وَجهُ‌ رَبّکََ ذوالجَلالِ وَ الاکرام» لذا مصیبت را زودگذر و از بین رفتنی می‌داند. همچنین هنگامی‌که با گناه مواجه می‌گردد به یاد این نکته می‌افتد که عالم محضر خداست و در محضر خدا نباید مرتکب معصیت شد و یا به ذکر عملی و جوارحی می‌پردازد: نماز می‌خواند، روزه می‌گیرد و اعمال عبادی دیگر انجام می‌دهد و یا در روزمره‌گی دنیا، نمی‌گذارد غفلت او را فرا گیرد و به ذکر زبانی می‌پردازد. پس چنین کسی ذاکر واقعی است نه شخصی که فقط به ذکر زبانی اکتفا می‌کند، بدون اینکه لحظه‌ای به اطاعت از اوامر پروردگار بیندیشند و معنای واقعی عبد به خود بگیرد. ذکر، آثار و فواید فراوانی در دنیا و آخرت دارد که یکی از مهم‌ترین آثار دنیوی آن کسب آرامش و برطرف کردن اضطراب درونی است.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «بررسی‌های ابتدایی درباره ذکر»
* معنای لغوی ذکر
* معنای اصطلاحی ذکر
* مفاهیم مخالف ذکر
* مشتقات ذکر در قرآن
* حقیقت ذکر
* نحوه ذکر و کیفیت آن
* انواع و مراتب ذکر
فصل دوم: «مصادیق ذکر»
فصل سوم: «اهمیت زمان و مکان در انجام ذکر»
* زمان‌های ذکر
* مکان‌های ذکر
فصل چهارم: «آثار و فواید ذکر»
* آثار دنیوی ذکر
* آثار اخروی ذکر
فصل پنجم: «خصوصیات ذاکران»
* خوف و خشیت
* اطمینان و آرامش
* انابه و رجوع به حق
* خشوع
* مداومت در ذکرالله
* ژرف‌اندیشی
* دارای قلب سلیم و حق‌طلبی
* پندپذیری
* ترس و پرهیز از گناه
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه