چکیده:
هدف از آفرينش انسان «مطابق آیۀ 56 سوره‌ی الذاريات ‌» بندگی و عبوديت است از جمله عوامل مهمی كه در طريق عبوديت می‌تواند تأثيرگذار باشد، سلامتی است؛ و سلامتی خود متأثر از چگونگی تغذيه است. به واقع با انديشه در آموزه‌های وحی و روايات گهربار معصومين (ع) در موضوع تغذيه می‌توان سمت و سوی آن رهنمودهای حيات‌بخش را چنين ارزيابی نمود كه، سلامتی عطيه‌ای گران‌بها در مسیر بندگی است و بخش قابل توجهی از سلامتی در گرو تغذيه درست و اصولی است. حكيمان مسلمان ايرانی نيز در پرتو تعاليم الهی و تجربيات گران‌سنگشان، دانش پرباری از طب سنتی را، به‌منظور حفظ سلامت انسان و درمان او، به يادگار گذاشته‌اند. امروزه عده‌ای از محققان و انديشمندان مسلمان، همراه با رويكرد جهانی به طب كل‌نگر و طب سنتی‌، در حوزه‌های پزشكی، با رجوعی دقيق و كاو‌شگرانه در منابع غنی و آثار گران‌قدر حكما می‌كوشند تا اصول تغذيۀ اسلامی را به‌عنوان نخستين گام در حفظ سلامت اجتماع به بشريت عرضه نمايند. آنچه ما نيز در اين نوشتار در پی آنيم، تفحصی درآيات وحی و روايات معصومين (ع) است تا به كشف آداب و اصول كلی تغذيه دست‌یابیم. از آنجا كه حكمای قديم به اين مهم توجه داشته‌اند و در امر طبابت، اولين گام در مداوای بيمار خويش را اصلاح تغذيۀ او می‌دانستند؛ لذا تلاش ما در اثر‌بخشی اين پژوهش نظری‌، هرچند كوتاه‌، پيرامون اين دو گنجينۀ ارزشمند می‌باشد. در واقع در اين پژوهش، تطبيق و سنجشی بين غذا‌شناسی اسلامی و غذاشناسی روز شده و در كنار آيات و روايات اسلامی و مكتب طب سنتی كه تكيه‌گاه اساسی اين پژوهش است به مقالات دانشمندان علوم بهداشتی و غذايی نيز اشاره شده است. نخستين فصل اين پژوهش به كليات و مفاهیم اختصاص يافته است. در فصل دوم، ضمن ارائۀ ديدگاه‌های دانشمندان نسبت به شيوه‌های نامناسب تغذيه در دوران معاصر به جايگاه تغذيه در آيات و روايات اشاراتی خواهيم داشت و سپس از كلام حكيمان در اهميت اين مسئله به ذكر نمونه‌هايی خواهيم پرداخت. در فصل سوم اين مجموعه به محوری‌ترين واژۀ آيۀ 24 سوره‌ی عبس «‌طعام» نظری خواهيم داشت. گر‌چه معنای طعام در آیۀ مذکور (چنان‌كه خواهد ‌آمد) اعم از طعام جسم و روح می‌باشد، اما به دليل جلوگيری از پراكندگی و گستردگی بحث، به تفسير آيۀ شريفه از اين منظر می‌پردازيم كه، طعام را تنها طعام جسم معنا كنيم. فصل چهارم كه آميزه‌ای از تعاليم دينی و گفتار حكمای طب سنتی در كنار هم گرد آمده است، به اصول كلی تغذيه اختصاص يافته است؛ و فصل پنجم نيم‌نگاهی است به عوامل تأثير‌گذار بر تغذيه تا در شناخت خوراک مناسب هر فرد، راهكارهايی ارائه شود. هدف نگارنده از اين مجموعه بيان اين حقيقت است كه امت مسلمان می‌تواند و بايد با كاوشی دقيق و عميق در ميراث گران‌بهای شريعت و آثار دانشمندان مسلمان به مقدار قابل توجهی رابطۀ خود را با طب استعماری و غربی قطع نمايد و درمان‌های خود را با اصلاح تغذيه و تأكيد بر مصرف فرآورده‌های سالم و طبيعی آغاز نمايد.
کلیدواژه‌ها:غذا، تغذیه، طب سنتی.
 توضیحات بیشتر:
 فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات و مفاهیم»
   * تعریف غذا
   * تعریف تغذیه
   * طب سنتی
فصل دوم: «جایگاه و اهمیت تغذیه»
   * اهمیت تغذیه در دوران معاصر
   * اهمیت تغذیه در تعالیم دینی
   * جایگاه تغذیه در طب سنتی
فصل سوم: «اهمیت طعام با تأکید بر آیه (فلینظر الانسان الی طعامه)»
   * تفسیر آیه (فلینظر الانسان الی طعامه) با عنایت به اهم تفاسیر
   * پیام‌ها و درس‌هایی در محضر آیه‌ی شریفه
فصل چهارم: «آداب و اصول کلی تغذیه»
   * اصل اول: طبق عادت غذا خوردن
   * اصل دوم: تقدم پیشگیری بر درمان
   * اصل سوم: بهداشت و پاکیزگی
   * اصل چهارم: توجه به کمیت
   * اصل پنجم: توجه به کیفیت
   * اصل ششم: توجه به شرایط فیزیکی و روحی
   * اصل هفتم: رعایت عادات سفارش شده در تهیه و مصرف خوراکی‌ها
   * اصل هشتم: ذکر و یاد منعم و سپاس از او
فصل پنجم: «عوامل تأثیرگذار بر نوع و چگونگی تغذیه»
   * مزاج
   * جنس
   * سن
   * فصل
   * سلامتی یا بیماری
   * اقلیم و سرزمین
   * شغل
نتیجه.

نوشتن دیدگاه