از دیدگاه‌های مطرح در چند دهه اخیر درباره فلسفه و هدف قیام امام حسین (ع) دیدگاه «قیام برای تشکیل حکومت» است که در کتاب شهید جاوید به آن پرداخته شده است. این دیدگاه، که در‌مقابل دیدگاه «تعبد به شهادت» مطرح شده بود، موجی از اعتراض و نارضایتی در محافل دینی و روحانی و مجالس خطبا و وعاظ شیعه ایجاد کرد و نقدها و ردیه‌های بسیاری را ازسوی نویسندگان و حتی برخی از علما و فرهیختگان حوزه در چند دهه گذشته در ایران به خود اختصاص داد، اما صاحب این نظریه کوشش گسترده‌ای را برای اثبات نظریه خود انجام داده است. پژوهش حاضر، درصدد تقریر این نظریه و نقد و بررسیِ آن با رویکرد تاریخی است. قیام عاشورا همانند نهضت‌ها و انقلاب‌های دیگر نیست که رهبران و نقش‌آفرینان آن افراد عادی و غیرمعصوم باشند. ویژگی برجسته این قیام منحصر‌به‌فرد در رهبر آن خلاصه می‌شود که انسانی است برگزیده ازسوی خدا و برخوردار از مقام و منصب امامت و به‌سبب دارابودن دو شأن علم و عصمت، هیچ‌گونه خطا و لغزشی از او صادر نمی‌شود. بنابراین، نمی‌توان سیره و رفتار او را با دیگران مقایسه کرد، بلکه سیره او ملاک و معیار رفتار برای دیگران است.