چکیده:
یکی از مفاهیم ارزشی و اخلاقی قرآن کریم خشیت از خدای متعال است. معمولاً، مفسّران و مترجمان، خشیت را به خوف تفسیر کرده و این دو واژه را مترادف پنداشته‌اند. پژوهندگانی نیز بین آن دو واژه تفاوت‌هایی ذکر کرده‌اند. در مقاله حاضر، پس از بحث در انکار ترادف این دو واژه، تفاوت‌هایی که بعضی از دانشمندان و مفسّران چون ابوهلال عسکری، محقق طوسی و علّامه طباطبایی برای خوف و خشیت قائل شده‌اند نیز در معرض نقد قرارگرفته است. همچنین، در ادامه، با معیار و مرجع قرار دادن قرآن کریم به‌عنوان یک منبع اصیل در معناشناسی کلمات و با دقّت در کاربردهای قرآنی این دو واژه، اثبات‌شده که: «خشیت» آن ترس ارادی است که از روی علم و معرفت همراه با تعظیم، در نفس آدمی ایجاد می‌شود و او را به فروتنی وامی‌دارد؛ امّا «خوف» آن انفعال نفسانی و واکنش غریزی و طبیعی نفس انسانی یا حیوانی است که براثر انتظار فرارسیدن امری ناخوشایند یا از دست دادن امری خوشایند پدید می‌آید. یکی از اساسی‌ترین کلیدهای استنباط تفاوت «خوف» و «خشیت» در کاربردهای قرآنی آن است که خوف ـ که امری طبیعی و غریزی است ـ در برابر غیر خدا به پیامبران نسبت داده‌شده، امّا هیچ‌گاه خشیت از غیر خدا به آنان نسبت داده نشده است.
pdf دانلود مقاله پژوهشی در معنای واژه قرآنی «خشیت» و تفاوت آن با «خوف» (434 KB)
