چکیده:

 با بررسی‌هایی که در کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه که به حق اخت‌القران نامیده شده است؛ صورت گرفت، مشخص شد عبادت و بندگی در این ادعیه مبارکه دارای جایگاه ویژه‌ای می‌باشد و امام (ع) به جنبه‌های گوناگون این موضوع پرداخته است. امام سجاد (ع) شأن کبریایی حق‌تعالی را عظیم‌تر از آن می‌دانند که کسی بتواند حق عبادت او را به جای آورد؛ از این‌رو می‌فرمایند: احدی از افراد هرچند در عبادت خداوند کوشا باشد نمی‌تواند حق عبادت خداوند را به جای آورد و شاکرترین افراد از شکر حقیقی خداوند عاجز می‌باشد. امام سجاد (ع) می‌فرمایند: حضرت رب‌العالمین غنی بالذات است و هیچ نیازی به عبادت و پرستش بندگان ندارد. سید الساجدین (ع) در ضمن ادعیه خود در صحیفه بیان می‌دارند که عباداتی که خداوند بندگان را مکلف به انجام آن‌ها کرده است در حد طاقت و توانایی ایشان می‌باشد؛ همان‌طور که خداوند در قرآن کریم فرموده است:" لا یُکَلِّفُ اللهُ نفساً اِلّا وُسعَها" امام سجاد (ع) می‌فرمایند: خداوند بندگان را به وقت عبادات آزمایش می‌کند که چگونه رفتار می‌کنند و بدین صورت آن‌هایی را که مقید به انجام عبادات الهی در وقت فضیلت می‌باشند از پاداش و نعم افزون‌تری برخوردار می‌سازد. زین‌العابدین (ع) عمر طولانی را به شرطی که در راه عبادت و بندگی خداوند صرف شود از درگاه احدیت طلب می‌نمایند و با آن همه عبادت‌هایی که از حضرت ذکرشده است همواره اطاعت و بندگی خود را در برابر عظمت و بزرگی خداوند ناچیز ذکر می‌کنند. عبادت مقبول و شایسته درگاه الهی از نظر امام سجاد (ع) دارای شرایطی می‌باشد که عبارتند از: 1- عبادت و پرستش همراه با میل و رغبت. 2-عبادت همراه با اخلاص و بصیرت. 3- خضوع و خشوع و خوف از عظمت خداوند. 4- ثبات نیت در طاعت و عبادت. 5- طاعت و عبادت در سختی و آسایش امام سجاد (ع) بیان می‌دارند که انجام عبادت و پیروی از خداوند با توفیق و یاری خداوند محقق می‌شود؛ و اینکه انسان توفیق بندگی خداوند را پیدا کند خود لطفی است از سوی پروردگار. در صحیفه سجادیه برخی از مصادیق عبادات نیز ذکر شده است که عبارتند از: نماز، دعا، روزه، حج، جهاد، زکات، ذکر، شکر، زیارت قبر پیامبر (ص)، اطاعت از پیامبر و ائمه (ع)، نیکی به پدر و مادر و رعایت حقوق آنان، امر به معروف و نهی از منکر و بیزاری از کافران و مشرکان. امام سجاد (ع) برخی از کارها و رذایل اخلاقی که مانع انجام عبادات یا آفت عبادات محسوب می‌شوند را در صحیفه بیان فرموده‌اند. آن حضرت اموری مثل چیرگی غم و ناراحتی، فقدان سلامتی و تندرستی و فقط به دنبال کسب و کار و امور مادی بودن را مانعی برای انجام عبادات ذکر فرموده‌اند. زین‌العابدین (ع) در ادعیه خود در صحیفه بیان می‌دارند که رذایل اخلاقی همچون ریا، استکبار و بزرگ شمردن طاعت، سستی و کاهلی، عجب و خودپسندی و منت گذاشتن آفات عبادات هستند و موجب حبط اعمال و از بین رفتن عبادت و بندگی انسان می‌شوند. در آخر آثار و نتایج عبادت از منظر صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد امام سجاد (ع) عزت و شرافت حقیقی را در گرو عبادت و بندگی خداوند می‌دانند و می‌فرماید: عبادت و بندگی موجب بی‌نیازی انسان از غیر خداوند می‌شود. از منظر صحیفه سجادیه پرستش و بندگی خداوند موجب دور شدن شیطان از انسان و رهایی از وسوسه‌های شیطانی است؛ و سبب رسیدن به پاداش الهی و مرتبه و مکان رفیع است؛ در مقابل ترک عبادت خداوند موجب هلاکت انسان و خارج شدن از حدود انسانیت می‌شود.

نوشتن دیدگاه