*پنجاهمین جلسه شورای عالی دانشنامه اهل بیت(ع)* با نام و یاد خدا و قرائت قرآن آغاز و پس از خوشامد گویی رییس جلسه و طرح دستور وارد شور شد.
ابتدا حجت‌الاسلام علی خراسانی مدیر گروه دانشنامه‌های پژوهشکده فرهنگ و قرآن پژوهشگاه با ذکر اینکه این مدخل در حد قابل قبولی است، در پاسخ به برخی نقدهای وارده گفت: در دانشنامه‌های معتبر مانند دائره المعارف قرآن کریم، به همان میزان که برای نوشتن مدخل وقت صرف می‌شود، برای آماده سازی آن نیز زمان اختصاص داده می‌شود و این مدخل زمان ویژه آماده سازی خود را نگذرانده است. در ادامه وی به مسائلی مانند ایجاز در متن، شیوه ذکر منابع، عبارات کلی، تکرار کلمات در تیترها، تناسب محتوا با مخاطب، عدم طرح شبهات بدون جواب، ارجاع به مکان‌های مناسب، عدم برجسته نمودن مطالب غیرضروری، استناد و ترک مقدمات غیرضروری اشاره کرد.
پس از ایشان استاد آیت‌الله یوسفی غروی به طرح دیدگاه‌های خویش پرداخت. ایشان با طرح اینکه برخی منابع که مطالب را به صورت طولی از یکدیگر گرفته‌اند، نیازی نیست که همیشه در کنار هم ذکر شوند، به برخی نمونه‌ها مانند ارشاد القلوب، اعلام الوری و کشف الغمه اشاره کرد. ایشان در ادامه همگان را به دقت در نگارش فارسی فراخواند و با ذکر نمونه‌های متعددی، تسامح در این نوع نگارش را نشان داد.
پس از ایشان استاد محمدتقی سبحانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با نگاهی کلامی ـ تاریخی به بررسی مدخل یاد شده پرداخت. ایشان در قسمتی از سخنانشان ورود مفصل به شناسایی فردی اصحاب را در بخش گرایشات اصحاب غیرضروری دانسته و مدخل را دومحور نیازمند تقویت دانست: اول داده‌ها، تحلیل داده‌های کلامی و تاریخ کلامی و دوم رویکرد نویسنده به این داده‌ها. همچنین ذکر مقدمه طولانی در ابتدای هر بحث و ترک برخی مطالب مهم‌تر مانند بنیان گذاری امامت شیعی از سوی امام باقر(ع) و برائت را از دیگر نقاط قابل اصلاح دانستند. ایشان در نقطه مقابل، به پررنگی برخی محورها مانند نظرات اهل سنت و احساس امام باقر(ع) نسبت به شیخین نقد وارد کردند. اخذ برخی مطالب مانند آنچه درباره عبدالله بن ابی یعفور آمده از تحقیقاتی که پاسخ داده شده‌اند، مطلب بعدی استاد سبحانی بود. عدم توجه به گرایشات سه گانه غلو از دیگر نکات ایشان بود. ایشان در پایان پیشنهاد کردند که علاوه بر مدخل معصومان، یک مدخل غیرمعصوم نیز به عنوان تراز مورد بررسی قرار گیرد.
جلسه در پایان با صلوات بر محمد و آل محمد(ص) به پایان رسید.
*مصوبات جلسه*: مسئول پيگيري
1. ایجاز در متن رعایت شود.
2. سبک دایره المعارفی رعایت شود.
3. تیترهای غیرعلمی و تکرار کلمه امام باقر(ع) در تیترها تصحیح شود.
4. مقدمات بعیده و غیرضروری حذف شود.
5. اغلاط تایپی و ادبیاتی حذف شود.
6. مطالب بی‌ربط حذف شود.
7. در نقل اقوال از منابع دقت شود. برای نمونه رجال طوسی به جرح و تعدیل افراد ورود نمی‌کند.
8. به مبانی کلامی به ویژه در مورد خاندان امام و برادران و عدم برجسته نمودن مطالب غیرضروری توجه شود. برای نمونه ذکر عدم گزارش درباره ادعای امامت برخی برادران امام غیرضروری است.
9. از به کاربردن عبارت موهن پرهیز شود.
10. به موسوعه التاریخ الاسلامی توجه شود.
11. به طولی بودن برخی منابع مانند الارشاد، اعلام الوری و کشف الغمه توجه شود.
12. ترتیب تاریخی در پاورقی ها رعایت شود.
13. شیوه نامه نگارش دانشنامه اهل بیت (ع) رعایت شود.
14. به یک منبع خاص، پیاپی آدرس داده نشود.
15. از رفت و آمدهای غیرضروری پرهیز شود.
16. مساله شهادت یا رحلت تعیین تکلیف شود.
17. بین سبط بن الجوزی و ابن الجوزی تفکیک شود. کتاب تذکره الخواص از سبط بن الجوزی است.
18. برای گزارش ملاقات جابر بن عبدالله انصاری با امام باقر(ع) از گزارش کتاب مطالب السؤول که منسجم‌ترین و معقول‌ترین گزارش است، استفاده شود.
19. در مورد شخصیت‌ها اسم مشهور آورده شود. برای نمونه ثابت بن دینار در مورد ابی حمزه ثمالی مشهورتر از ثابت بن ابی صفیه است.
20. فارسی نویسی رعایت شود.
21. در مورد مباحث کلامی مانند حوزه‌های کلامی و نیز جریان‌شناسی‌های کلامی بازنگری کلی شود. گفتمان کلامی رعایت و رویکرد نویسنده به داده‌ها مشخص شود.
22. در مباحث کلامی از کلیات پرهیز و به مسائل مهم پرداخته شود. برای نمونه در بحث امامت، به بینان‌گزاری امام باقر(ع) در مساله امامت توجه شود.
23. به مبحث تبری و حدود آن توجه شود.
24. به مقام علمی امام(ع) به ویژه مرجعیت علمی امام(ع) درمنابع شیعی و سنی توجه بیشتری شود.
25. در مبحث علمای ابرار به مطالعات و تحقیقات منتقدانه و جدید توجه شود.
26. گرایشات سه گانه غلو(غالی از دیدگاه اهل سنت = هر گونه اعتقاد شیعی حتی حب شدید، غالی مشترک در دیدگاه سنی و شیعی = انتساب صفات ربوبی، غالی به عنوان اصطلاح درون شیعی= مرتفع طیار)
ابتدا حجت‌الاسلام علی خراسانی مدیر گروه دانشنامه‌های پژوهشکده فرهنگ و قرآن پژوهشگاه با ذکر اینکه این مدخل در حد قابل قبولی است، در پاسخ به برخی نقدهای وارده گفت: در دانشنامه‌های معتبر مانند دائره المعارف قرآن کریم، به همان میزان که برای نوشتن مدخل وقت صرف می‌شود، برای آماده سازی آن نیز زمان اختصاص داده می‌شود و این مدخل زمان ویژه آماده سازی خود را نگذرانده است. در ادامه وی به مسائلی مانند ایجاز در متن، شیوه ذکر منابع، عبارات کلی، تکرار کلمات در تیترها، تناسب محتوا با مخاطب، عدم طرح شبهات بدون جواب، ارجاع به مکان‌های مناسب، عدم برجسته نمودن مطالب غیرضروری، استناد و ترک مقدمات غیرضروری اشاره کرد.
پس از ایشان استاد آیت‌الله یوسفی غروی به طرح دیدگاه‌های خویش پرداخت. ایشان با طرح اینکه برخی منابع که مطالب را به صورت طولی از یکدیگر گرفته‌اند، نیازی نیست که همیشه در کنار هم ذکر شوند، به برخی نمونه‌ها مانند ارشاد القلوب، اعلام الوری و کشف الغمه اشاره کرد. ایشان در ادامه همگان را به دقت در نگارش فارسی فراخواند و با ذکر نمونه‌های متعددی، تسامح در این نوع نگارش را نشان داد.
پس از ایشان استاد محمدتقی سبحانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با نگاهی کلامی ـ تاریخی به بررسی مدخل یاد شده پرداخت. ایشان در قسمتی از سخنانشان ورود مفصل به شناسایی فردی اصحاب را در بخش گرایشات اصحاب غیرضروری دانسته و مدخل را دومحور نیازمند تقویت دانست: اول داده‌ها، تحلیل داده‌های کلامی و تاریخ کلامی و دوم رویکرد نویسنده به این داده‌ها. همچنین ذکر مقدمه طولانی در ابتدای هر بحث و ترک برخی مطالب مهم‌تر مانند بنیان گذاری امامت شیعی از سوی امام باقر(ع) و برائت را از دیگر نقاط قابل اصلاح دانستند. ایشان در نقطه مقابل، به پررنگی برخی محورها مانند نظرات اهل سنت و احساس امام باقر(ع) نسبت به شیخین نقد وارد کردند. اخذ برخی مطالب مانند آنچه درباره عبدالله بن ابی یعفور آمده از تحقیقاتی که پاسخ داده شده‌اند، مطلب بعدی استاد سبحانی بود. عدم توجه به گرایشات سه گانه غلو از دیگر نکات ایشان بود. ایشان در پایان پیشنهاد کردند که علاوه بر مدخل معصومان، یک مدخل غیرمعصوم نیز به عنوان تراز مورد بررسی قرار گیرد.
جلسه در پایان با صلوات بر محمد و آل محمد(ص) به پایان رسید.
*مصوبات جلسه*: مسئول پيگيري
1. ایجاز در متن رعایت شود.
2. سبک دایره المعارفی رعایت شود.
3. تیترهای غیرعلمی و تکرار کلمه امام باقر(ع) در تیترها تصحیح شود.
4. مقدمات بعیده و غیرضروری حذف شود.
5. اغلاط تایپی و ادبیاتی حذف شود.
6. مطالب بی‌ربط حذف شود.
7. در نقل اقوال از منابع دقت شود. برای نمونه رجال طوسی به جرح و تعدیل افراد ورود نمی‌کند.
8. به مبانی کلامی به ویژه در مورد خاندان امام و برادران و عدم برجسته نمودن مطالب غیرضروری توجه شود. برای نمونه ذکر عدم گزارش درباره ادعای امامت برخی برادران امام غیرضروری است.
9. از به کاربردن عبارت موهن پرهیز شود.
10. به موسوعه التاریخ الاسلامی توجه شود.
11. به طولی بودن برخی منابع مانند الارشاد، اعلام الوری و کشف الغمه توجه شود.
12. ترتیب تاریخی در پاورقی ها رعایت شود.
13. شیوه نامه نگارش دانشنامه اهل بیت (ع) رعایت شود.
14. به یک منبع خاص، پیاپی آدرس داده نشود.
15. از رفت و آمدهای غیرضروری پرهیز شود.
16. مساله شهادت یا رحلت تعیین تکلیف شود.
17. بین سبط بن الجوزی و ابن الجوزی تفکیک شود. کتاب تذکره الخواص از سبط بن الجوزی است.
18. برای گزارش ملاقات جابر بن عبدالله انصاری با امام باقر(ع) از گزارش کتاب مطالب السؤول که منسجم‌ترین و معقول‌ترین گزارش است، استفاده شود.
19. در مورد شخصیت‌ها اسم مشهور آورده شود. برای نمونه ثابت بن دینار در مورد ابی حمزه ثمالی مشهورتر از ثابت بن ابی صفیه است.
20. فارسی نویسی رعایت شود.
21. در مورد مباحث کلامی مانند حوزه‌های کلامی و نیز جریان‌شناسی‌های کلامی بازنگری کلی شود. گفتمان کلامی رعایت و رویکرد نویسنده به داده‌ها مشخص شود.
22. در مباحث کلامی از کلیات پرهیز و به مسائل مهم پرداخته شود. برای نمونه در بحث امامت، به بینان‌گزاری امام باقر(ع) در مساله امامت توجه شود.
23. به مبحث تبری و حدود آن توجه شود.
24. به مقام علمی امام(ع) به ویژه مرجعیت علمی امام(ع) درمنابع شیعی و سنی توجه بیشتری شود.
25. در مبحث علمای ابرار به مطالعات و تحقیقات منتقدانه و جدید توجه شود.
26. گرایشات سه گانه غلو(غالی از دیدگاه اهل سنت = هر گونه اعتقاد شیعی حتی حب شدید، غالی مشترک در دیدگاه سنی و شیعی = انتساب صفات ربوبی، غالی به عنوان اصطلاح درون شیعی= مرتفع طیار)
