چکیده

آموزه بداء یکی از اختصاصات کلامی و وجوه تمایز شیعه امامیه از سایر مسلمانان است. منشأ قرآنی باور به این آموزه، مواجهه عقیدتی و عملی پیامبر اکرم k با یهود است. یهودیان معتقد به بسته‌بودن دست خدا در تدبیر کائنات پس از خلقت بودند، اما پیامبر بر اساس آیات قرآن به بساطت دست الاهی در امور عالم قائل بوده است. امامان j نیز با مطرح‌کردن معارف توحیدی و تأکید بر «خروج عن الحدین» (حد تعطیل و تشبیه) و پیش‌کشیدن آموزه بداء، شیعیان را از درافتادن به ورطه تعطیلِ نقش خداوند در عالم بازداشتند. آموزه بداء، که مشابه نَسخْ در شرایع پیش از اسلام است، با استناد به آیات قرآن در میان شیعیان مطرح شد و گسترش یافت. این عقیده دو نقش کاربردی عقیدتی و رفتاری برای باورمندان در پی دارد. نقش کاربردی تصحیح اعتقاد توحیدی آموزه بداء از حیث تأکید بر فاعل مایشاء بودن مستمر خدا در عالم هستی، راه‌نیافتن تغییر در علم الاهی و شناخت تنوع قضا و قدر الاهی در خور توجه است. نقش کاربردی باور به این آموزه در عملکرد انسان نیز در باور به حاکم‌نبودن جبر در عالم هستی و نقش چشمگیر عقاید و رفتار انسان در تغییر قضا و قدر الاهی ریشه دارد، به طوری که تصحیح عقاید و طیّ طریق هدایت و انجام‌دادن اعمال صالح را در تغییر مقدرات الاهی خویش مؤثر می‌بیند؛ بیشترین انگیزه را در خودسازی برای ترک عقاید باطل و اعمال ناپسند در انسان ایجاد می‌کند و موجب نقش‌آفرینی وی در امور دنیوی و اخروی می‌شود.
کلیدواژه‌ها: بداء، مشیت، اراده الاهی، قضا و قدر، عملکرد انسان، عقیده و عمل صالح

pdf دانلود مقاله لوازم اعتقادی و کارکردهای عملی باور به بداء بر پایه آیات و روایات اهل بیت(ع) (2.36 MB)

نوشتن دیدگاه