چکیده:
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اهل ذمه به غیر مسلمانان صاحب کتاب آسمانی (اعم از یهودی، مسیحی و زرتشتی) گفته میشود که بهواسطه پیمان با حکومت اسلامی و پرداخت جزیه در امان میباشند. مقایسه حقوق و احکام این گروه از کفار نسبت به مسلمانان نشان میدهد که اهل کتاب بهعنوان یک انسان شهروند از حقوقی برابر با مسلمانان برخوردار هستند ولیکن از نظر احکام شرعی با یکسری محدودیتهایی مواجه بودهاند از جمله پرداخت جزیه، عدم جواز ساخت و ساز معابد جدید، عدم جواز وکالت مسلمین، محدودیت در انجام برخی معاملات، تفاوت در دیه یا قصاص نسبت به مسلمانان و غیره؛ اما با توجه به تغییر بسیاری از موضوعات مرتبط با اهل کتاب در این دوره و با لحاظ مبنای فقهی امام خمینی (ره) مبنی بر تأثیر مقتضیات زمان و مکان در استنباط احکام شرعی، میتوان در بسیاری از احکام مرتبط با آنها تجدید نظر کرد. از آنجائی که وضع احکام تابع مصالح و مفاسد میباشد در شرایط کنونی به دلیل الحاق کشور ما به کنوانسیونهای بینالمللی و قوانین حقوق بشر، وضع جزیه و یا مقرراتی توأم با شائبه تحقیر و یا توهین به سایر انسانها، برخلاف عقد قرارداد وضعشده بوده و به هیچوجه جایز نمیباشد و مفاسدی را به دنبال خواهد داشت و از سوی دیگر رعایت مصالح بینالمللی کشور باید در تشریع احکام شرعی مدنظر قرار گیرد. لذا با در نظر گرفتن تغییر شرایط این زمانه نسبت به گذشته و زندگی مسالمتآمیز اهل کتاب در کنار مسلمانان، شاید بتوان با نگاهی جدید در احکام و قوانین شرعی مربوط به اهل کتاب تجدیدنظر کرد.
کلیدواژهها: اقلیتهای دینی، اهل ذمّه، جزیه، حکومت، حقوق متقابل، مقتضیات زمان و مکان.
مقالات مرتبط:
تأثیر تئوری مقتضیات زمان و مکان بر احکام ذمه با رویکردی بر نظر امام خمینی، سید محمد موسوی بجنوردی، فرحناز افضلی قادی، پژوهشنامه متین، بهار 1393، شماره 62، (30 صفحه، از 21 تا 50)، (علمی - پژوهشی / ISC).
فصول پایاننامه:
این پایاننامه در سه فصل تبیین شده است:
فصل اول: «کلیات»
* گفتار اول اقلیتهای دینی
* گفتار دوم حکومت
* گفتار سوم تئوری تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعی
فصل دوم: «احکام اهل ذمه»
* گفتار اول اصول روابط با غیر مسلمانان
* گفتار دوم احکام فقهی ذمّه
* گفتار سوم حقوق مختص اهل ذمّه
فصل سوم: «حقوق مردم و حکومت»
* گفتار اوّل حقوق مردم و حکومت در نگاه امیرالمؤمنین علی (ع)
* گفتار دوم مصادیق حقوق مردم و حکومت در کلام امام خمینی (ره).