چکیده:

 ازآنجاکه نقش و حضور مردم در جوامع اسلامی در کنار رهبری شایسته، ستون اصلی برای پیشرفت و حرکت به شمار می‌آید و نوع رفتار، برخورد و همراهی مردم با تصمیمات و برنامه‌های مختلف جامعه در سطح کلان، نقشی اساسی در رسیدن به اهداف عالی و اسلامی دارد، لذا با شناخت از بینش مردم در بعد سیاسی و اجتماعی به نقاط قوّت و ضعف آن‌ها پی برده می‌شود تا با بررسی آن‌ها الگویی مناسب فرا روی جوامع اسلامی که برای رسیدن به آرمان‌های حکومت علوی قدم برمی‌دارند، معرفی شود. مردم از نگرش‌های منفی و ضعیف دور شده به نقاط قوتی که پشتوانه یک حکومت موفق می‌باشد، روی آورند؛ از سوی دیگر رهبر جامعه نیز باید زمینه‌های رشد و بالندگی بینش سالم و پایدار را برای خواص و عوام فراهم سازد. مبنای شناخت از بینش مردم، مطالب کتاب شریف نهج‌البلاغه و جریانات و وقایع مهم سیاسی و اجتماعی آن زمان و نوع رفتار و عکس‌العمل مردم در برابر آن‌ها می‌باشد، در راستای این بررسی شکایات امام علی (ع) در مقابل تمجید ایشان نسبت به مردم بیشتر است که نشان دهنده عدم رضایتمندی حضرت از مردمی می‌باشد که دچار دنیازدگی شده و دین و خرد خود را به خاطر بهره‌مندی از دنیای مادی، تباه کردند و چون خواص نقش عمده‌ای در شکل‌گیری و حرکت خط فکری توده مردم دارند درنتیجه اکثر نگرش‌های منفی به عملکرد منافقانه، ناآگاهانه و یا مادی‌گرایانه خواص برمی‌گردد که در فتنه‌ها و وقایع مهم فرصت یکدلی و همراهی مردم را با امام علی (ع) گرفت. از زمینه‌های نگرش و بی‌بصیرتی مردم که به خاطر جهل و توجه به دنیا و مقامات دنیایی بود می‌توان به دوران بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) تا قبل از حکومت امام علی (ع) اشاره کرد که دین و تعالیم وحی وارونه شده، سنت جای خود را به بدعت می‌داد، شیوخ و صحابی معروف، با استدلال‌های عصر جاهلی که دوباره زنده می‌شد، شروع خلافت امیرالمؤمنین علی (ع) با فتنه خونخواهی از عثمان، باعث شد تشتت آراء در میان امت پیش آمده برخی از این فرصت سوءاستفاده کرده فتنه‌های بعدی را ایجاد کنند، نبرد با مسلمانانی که علیه دین شورش می‌کردند عقیده مردم را سست نموده، خواص و عوام اسیر جهل و رفاه‌زدگی شدند و در پی آن جهاد گریزی و عدم اطاعت از امام (ع) منجر به سلطه و حمله وسیع دشمن گردید که تا سالیانی حکومت ظالمانه آن‌ها مانع از رشد و گسترش اسلام و تشیع شد. در نهایت با بررسی این موضوع در می‌یابیم که شناخت صحیح حق و باطل، آگاهی از فتنه‌های زمان، عدم دل‌بستگی به مادیات دنیایی، ولایت‌پذیری امامان معصوم (ع) و اطاعت از رهبری جامعه اسلامی، از عوامل مهم برای کسب بینش دقیق و بصیرت بالا برای خواص و توده مردم می‌باشد که با داشتن این نوع بینش و تفکر، زمینه‌های تعالی و رشد جوامع اسلامی در سراسر جهان در برابر قدرت‌های ضد دینی به‌آسانی فراهم می‌شود.

 کلیدواژه‌ها:حکومت، سیاست، فتنه، مردم، خواص، جاهلیت، جهالت، رخوت، بصیرت.

فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در پنج فصل به ارائه مطالب خود پرداخته است:
فصل اول: «کلیات»

* طرح تحقیق
* نتایج علمی و عملی تحقیق
* مفهوم شناسی
فصل دوم: «بررسی اجمالی از وضعیت جامعه از زمان پیامبر (ص) تا قبل از حکومت امام علی (ع)»
* جامعه عربستان در دوران قبل از بعثت پیامبر
* بعثت پیامبر اکرم و جامعه اسلامی
* جامعه اسلامی و جایگاه سیاسی – اجتماعی امام علی (ع) در زمان پیامبر اکرم (ص)
* رویدادهای مهم سیاسی – اجتماعی بعد از رحلت پیامبر
* خلافت ابوبکر
* خلافت عمر
* خلافت عثمان
* بیعت با علی بن ابی‌طالب (ع)
فصل سوم: «بینش سیاسی مردم در دوران حکومت امام علی (ع)»
* سیاست
* خواص
* فتنه
* جمل
* هجرت به کوفه
* بررسی بینش سیاسی در مناطق مهم حکومتی
* شناخت دشمنان اصلی در حکومت امام علی (ع)
* فتنه بنی‌امیه
* جنگ صفین
* حمله معاویه به شهرها و قتل و غارت مردم
* جهاد با دشمن
* نگاهی به درد دل‌ها و شکوائیه‌های امام علی (ع)
* راهکارها و رهنمودهای سازنده امام (ع) درباره اصلاح سیاسی جامعه
فصل چهارم: «بینش اجتماعی مردم در دوران حکومت امام علی (ع)»
* زندگی اجتماعی و اهمیت آن
* تغییر بینش مردم از رحلت پیامبر (ص) تا زمان حکومت امام علی (ع)
* بررسی بینش اجتماعی در مناطق مهم حکومتی
* خواص اجتماعی
* دلیل وجود بینش اجتماعی نکوهیده در جامعه
* سیاست توأم با صبر امام علی (ع) با توجه به بررسی بینش سیاسی و اجتماعی در امت
* راهکارها و رهنمودهای امام علی (ع) درباره اصلاح بینش اجتماعی جامعه
* وصف یاران و همراهان امام علی (ع) در دوران حکومت پنج‌ساله حضرت
فصل پنجم: «نتایج و پیشنهادات».

نوشتن دیدگاه