چکیده:

 خانواده نهاد اساسی و محوری در جامعه است و به‌عنوان هسته نخستین سایر نهادهای اجتماعی به شمار می‌آید. خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی است که اساس و زیرساخت واحدهای بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمی که افراد برای ایفای نقش در واحدهای بزرگ اجتماعی ایفا می‌کنند بستگی تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایی استعدادهای آن‌ها در کانون مقدس خانواده دارد. همچنین با نگاهی به وضعیت نابسامان اجتماع درمی‌یابیم که بیشتر دردها و مشکلات و فسق و فجورها از خانواده سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین خانواده می‌تواند منشأ بدبختی و سعادت افراد باشد. آنچه موجب تحکیم کانون خانواده می‌گردد و سعادت و خوشبختی اعضای خانواده را به همراه خواهد داشت وجود اخلاق نیک و توجه به وظایفی است که هرکدام از اعضای خانواده نسبت به یکدیگر دارند و از نظر اخلاقی موظف به رعایت آن‌ها می‌باشند؛ و آنچه موجب تزلزل و نابودی و بدبختی خانواده می‌گردد وجود آسیب‌های اخلاقی و بی‌توجهی افراد خانواده نسبت به وظایف خود در کانون خانواده می‌باشد؛ بنابراین هر کسی در خانواده جهت حفظ و تحکیم کانون خانواده خویش نیازمند به این است که با نکات اخلاقی در خانواده و وظایفی که در کانون خانواده نسبت به یکدیگر دارند و با آسیب‌های اخلاقی‌ای که موجب تزلزل و نابودی خانواده می‌گردد آشنا گردند. رفتار و گفتار امیرالمؤمنین (ع) بهترین و زیباترین الگو برای آشنایی افراد با اخلاق و وظایف اخلاقی و آسیب‌های اخلاقی ذر خانواده می‌باشد؛ اما از آنجا که به گفتار و رفتار ایشان در این زمینه کمتر توجه شده و بیشتر به گفتار و رفتار ایشان در ابعاد سیاسی و حکومتی توجه شده است لذا بر خود لازم دانستیم با توجه به اهمیتی که کانون خانواده در سعادت و شقاوت افراد دارد اخلاق خانوادگی را از نگاه امام علی (ع) مورد بررسی قرار دهیم؛ و با توجه به این مطلب در این تحقیق به دنبال این مسئله‌ایم که از نگاه امام علی (ع) اخلاق در خانواده چگونه باید باشد؟ و اینکه از نگاه امام علی (ع) چه آسیب‌های اخلاقی در خانواده موجب فروپاشی کانون خانواده می‌گردد؟ از نگاه امام علی (ع) جهت تحکیم کانون خانواده زن و شوهر هرکدام در خانواده از نظر اخلاقی وظایفی دارند که برخی از آن وظایف میان آن دو مشترک است مثل اظهار محبت به یکدیگر حسن خلق تکریم و احترام‌گذاری نسبت به هم و ... . برخی از آن وظایف مربوط به مرد است مثل تأمین نیازهای دینی خانواده تأمین نیازهای اقتصادی خانواده و ... برخی نیز مربوط به زن است مثل اطاعت از شوهر امانت‌داری نیکو خانه‌داری. همچنین از منظر امیرالمؤمنین (ع) فرزندان و والدین نیز از نظر اخلاقی وظایفی نسبت به هم دارند. از جمله وظایف والدین در برابر فرزندان از نگاه امام علی (ع) مانند توجه به آدابی که هنگام تولد فرزند باید رعایت کرد محبت به فرزند عدالت و مساوات نسبت به فرزندان و ... اما وظایف فرزندان در برابر پدر و مادر مثل اطاعت از والدین احسان به والدین پرهیز از اذیت آنان می‌باشد. امیرالمؤمنین (ع) و خود برخی از آسیب‌های اخلاقی در خانواده را موجب فروپاشی و تزلزل کانون خانواده می‌دانند که برخی از آن عوامل را میان زوجین مشترک می‌دانند مثل آزردن زوجین همدیگر را بداخلاقی زیادی توقعات قانع نبودن و ... برخی از آن را مربوط به مرد می‌دانند مثل سوء تدبیر بیکاری بخل و... . برخی نیز مربوط به زن است مثل منت‌گذاری ناسازگاری خیانت کردن و ...؛ بنابراین آنچه در این تحقیق بعد از بحث از کلیات در مورد مسئله خانواده از نگاه امام علی (ع) مورد بررسی قرار گرفته است در سه بخش خلاصه می‌شود. بخش اول به وظایف اخلاقی زن و شوهر در خانواده پرداخته؛ و بخش دوم به وظایف اخلاقی متقابل والدین و فرزندان در خانواده پرداخته و در بخش سوم به آسیب‌شناسی اخلاق خانوادگی پرداخته شده است. در تمامی این بخش‌ها سعی کردیم با توجه به منابع روایی و تاریخی به گفتار و رفتار امام علی (ع) در زمینه خانواده و اخلاق خانوادگی و آسیب‌های مربوط به خانواده بپردازیم. در برخی موارد روایات جمع‌آوری شده مستقیم به مسئله اخلاق خانوادگی مربوط است و در برخی موارد روایات صادر شده از حضرت (ع) کلی است که به‌طور غیر مستقیم می‌تواند به اخلاق خانوادگی نیز مرتبط باشد.

 کلیدواژه‌ها:اخلاق، اخلاق خانواده از نگاه امام علی (ع)، وظایف خانواده از نگاه امام علی (ع)، آسیب‌شناسی خانواده از نگاه امام علی (ع).

فصول پایان‌نامه:

 این رساله در سه بخش تبیین شده است:
بخش اول: «وظایف اخلاقی زوجین در خانواده در برابر یکدیگر از نگاه امام علی (ع)»
* فصل اول: وظایف مشترک زوجین در برابر یکدیگر از نگاه امام علی (ع)
* فصل دوم: وظایف خاص شوهر در برابر زن از نگاه امام علی (ع)
* فصل سوم: وظایف خاص زن در برابر شوهر از نگاه امام علی (ع)
بخش دوم: «وظایف اخلاقی والدین و فرزندان در خانواده در برابر یکدیگر از نگاه امام علی (ع)»
* فصل اول: وظایف والدین در برابر فرزندان از نگاه امام علی (ع)
* فصل دوم: وظایف فرزندان در برابر والدین از نگاه امام علی (ع)
بخش سوم: «آسیب‌شناسی اخلاق خانوادگی از نگاه امام علی (ع)»
* فصل اول: آسیب‌های مشترک میان زوجین در خانواده از نگاه امام علی (ع)
* فصل دوم: آسیب‌های اخلاقی مربوط به مرد در خانواده از نگاه امام علی (ع)
* فصل سوم: آسیب‌های اخلاقی مربوط به زن در خانواده از نگاه امام علی (ع).

نوشتن دیدگاه