چکیده:
بررسی تاریخی امامت نشاندهندهی این واقعیت است که هر یک از امامان در سیرهی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی خویش مبارزهی جامع و هدفداری با خلفای همعصر داشتهاند و همهی آنها بهجز وجود مقدس امام عصر (عج)، در این راه بهافتخار شهادت نائل آمدهاند. هدف نهایی همهی ائمهی اطهار (ع) یکی بوده ولی نوع حرکت هر یک از آنان برای رسیدن به مقصود بهتناسب زمان و اقتضای شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی متفاوت بوده است. این پژوهش بهمنظور بررسی شیوههای مختلف مبارزاتی ائمهی همعصر با خلفای عباسی از دوران امام جعفر صادق (ع) تا پایان دورهی امامت امام حسن عسکری (ع) از سال 132 ه.ق تا 260 ه.ق انجام گرفته است. نتیجهی به دست آمده از تحقیق خاطر نشان میسازد که امامان (ع) بهمقتضای شرایط زمانه و مصالح جامعهی اسلامی به اتخاذ شیوههای متعدد (مثبت و منفی) در مواجهه با خلفای عباسی مبادرت نمودهاند که از آن میان میتوان به شیوههایی مانند تقیه، تأیید و حمایت از قیامهای انقلابی، نفی دعوت داعیان عباسی، کادر سازی و تربیت نیروی فکری، نهضت علمی- فرهنگی، تبیین و تبلیغ مسئلهی امامت، تبیین احکام به شیوهی خاص شیعی و تفسیر قرآن به روس بینش اهلبیت (ع)، رهبری شبکه ارتباطی وکالت، تبیین مبانی اسلام راستین، نفوذ در حکومت، حفظ نیروهای کارآمد، مبارزه با علمای خودفروخته و فاسد دربار عباسی، مبارزه با مکتبهای کلامی، راهنمایی و آموزش در مباحث اجتماعی و سیاسی، مواضع آشکار و صریح ائمه (ع) بر علیه دستگاه خلافت، نفی همکاری با نظام سلطه، شیوههای مبارزاتی در مسئلهی ولایت عهدی، مطالبهی زمامداری، مبارزه با جریانهای انحرافی و مخالف اسلام، به رسمیت نشناختن و مشروع ندانستن حکومت، مناظره، رهبری تشکیلات شیعه، فراهم کردن زمینهی غیبت حضرت مهدی (عج)، فعالیتهای سیاسی پنهان، پشتیبانی مالی از شیعیان، تقویت و توجیه رجال سیاسی و عناصر مهم شیعه و استفاده از آگاهیهای غیبی اشاره نمود. شایان ذکر است که از بین شیوههای مذکور تعدادی از آنها از جمله تقیه، دعوت علنی به پذیرش امامت و ولایت، تأیید و حمایت از قیامهای انقلابی، نفی همکاری با نظام سلطه، تبیین مبانی اسلام راستین، مبارزهی فکری با جریانهای انحرافی، رهبری شبکهی ارتباطی وکالت، کادر سازی و تربیت نیروی فکری و مناظره، از فراوانی و وجه اشتراک بیشتری برخوردار هستند. این پژوهش با استفاده از روشهای متداول در علوم انسانی یعنی فیش برداری، پالایش و تجزیه و تحلیل مطالب، با استناد بر منابع و مآخذ و تحقیقات جدید صورت گرفته است.
کلیدواژهها:شیوهی مبارزاتی، خلفای عباسی، امامان معصوم (ع).
فصول پایاننامه:
پژوهش حاضر در نه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان مسئله
* سوالات تحقیق
* فرضیهها
* پیشینه تحقیق
* ضرورت انجام تحقیق
* اهداف و کاربردهای تحقیق
* نظری بر منابع پژوهشی
فصل دوم: «مبارزه»
* تعریف مبارزه
* اشکال مبارزه
* شکل مبارزه ائمه معصومین (ع)
* علت تفاوت در روش و شیوه مبارزه ائمه معصومین (ع)
* تأثیر مقتضیات زمان در شکل مبارزه ائمه معصومین (ع)
* جامع و هدفدار بودن ائمه معصومین (ع)
فصل سوم: «دورنمای وضعیت شیعه و امامان اهلبیت (ع) در دورهی عباسی»
* گونههای فعالیت و مبارزه.
فصل چهارم: «امام جعفر صادق (ع)»
* اوضاع سیاسی دوران امام جعفر بن محمد (ع)
* انحطاط خلافت موی
* شکلگیری خلافت عباسیان
* قیامهای علویان حسنی و حسینی
* شیوههای مختلف مبارزه امام صادق (ع)
فصل پنجم: «امام موسی کاظم (ع)»
* برخوردهای سیاسی امام موسی کاظم (ع)
* امام کاظم (ع) و هارونالرشید
* شرحی بر شیوههای مبارزاتی امام کاظم (ع)
فصل ششم: «امام رضا (ع)»
* اوضاع سیاسی عصر امامت علی بن موسیالرضا (ع)
* قیامهای علویان
فصل هفتم: «امام جواد (ع)»
* شناخت مختصری از زندگانی امام جواد (ع)
* مناظرات
فصل هشتم: «امام هادی (ع)»
* قیامهای علویان در عصر امام هادی (ع)
* نفوذ در میان دولت مردان
* شبکه ارتباطی وکالت
* فراهم کردن زمینه غیبت حضرت مهدی (عج)
فصل نهم: «امام حسن عسکری (ع)»
* اوضاع سیاسی دوران امامت امام حسن عسکری (ع).