چکیده:
رسالت اصلی این پژوهش، بررسی همه‌جانبه، پیرامون شیوه‌ها، علل و زمینه‌های نگارش مقتل در سده‌های آغازین اسلامی است. به همین جهت، به تحقیق کتابخانه‌ای و میدانی دست یازیده شده و شیوه تحقیق نیز، بر مبنای تحلیل گزارش‌ها در منابع مقتلی است. بنابراین، پس از بیان و تعریف مصطلحات، به محورهای مختلف تحقیق پرداخته شده که اهم آن عبارتست از: نگارش مقتل از امتیازات مهم در مکتب کوفه بوده است که در گزارش‌ها و روایات اخباریان مشهور این مکتب، همچون ابو عمرو بن شراحیل (م 105 ق)، عوانه بن حکم (م 147 ق) و ابومخنف ازدی (م 157 ق)، دیده می‌شود. این مجموعه روایات، بعضاً به شکل کتابی مستقل، تحت عنوان مقتل یا روایتی منفرد در همین موضوع و گاه در ضمن آثار دیگر به ما رسیده است که وجه مشترک همه این آثار، یکسان بودن آن از جهت شکل و محتواست. علل، عوامل و زمینه‌های اصلی این نوع از تاریخ‌نگاری، علاوه بر خصوصیات مکتب عراق برگرفته از نگرش دینی راویان و مورّخان و تأثیر گرفته از روحیه رزمجویانه در مسئله نبردهای داخلی در درون حاکمیت، خود را بروز داده است. از همین روست که شرح نبردهایی مانند جمل، صفین، نهروان، اقدامات مسلحانه و قیام‌هایی همچون حماسه کربلا، جنبش توابین، مختار، زید شهید، نفس زکیه، شهیدان فخ و حوادث نزدیک به آن، دستمایه اصل نوشته‌های مقتلی گردیده است. نتیجه عادی این گزارش‌ها، پدیدار شدن آثاری بوده که تحت عنوان مقتل از آن یاد می‌شود. بررسی شیوه این گزارش‌ها و تفاوت‌های موجود در آن، ما را به تأثیرپذیری محتوای مقتل از ادبیات رایج در ایام العرب و آثار موجود در نظام‌نامه ادبیاتی ایران در عهد عباسیان آگاه می‌سازد. شناختن مرز بین گزارش‌های موجود در جوامع روایی و منابع تاریخی در مقتل نیز از رسالت‌های مهم این پژوهش بوده است. همچنین درصدد ارائه راه‌های مطمئن برای نیل به حلقات مفقوده گزارش‌های مقتلی می‌باشد که به هر دلیل به دست ما نرسیده و قرائن پیرامونی به اصل وجود آن گواهی می‌دهد. در نهایت، این رساله درصدد شناخت مؤلفه‌های مهم تاریخ‌نگاری مقتل و ارائه روش‌هایی است که آسیب‌های وارده به این بخش از تاریخ‌نگاری را به حداقل برساند.
کلیدواژه‌ها:مقتل نگاری، مکتب کوفه، مکتب مدینه، مؤلفه‌های مقتل، مقتل اهل‌بیت (ع)، اخباری گری.
مقالات مرتبط:
تحریف ستیزی علامه شهید مطهری و نقش آن در انقلاب اسلامی، بهاءالدین قهرمانی نژاد شایق، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، پاییز 1393، شماره 10، (14 صفحه، از 35 تا 48)، (علمی _ پژوهشی).
فصول پایان‌نامه:
این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* تعاریف
* مفاهیم و مصطلحات
* معرفی و نقد منابع
فصل دوم: «بررسی علل، عوامل، زمینه‌ها و مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری مقتل»
* بخش اول: علل، عوامل و زمینه‌ها
* بخش دوم: مؤلفه‌های شكلي و محتوايي تاریخ‌نگاری مقتل
فصل سوم: «شرح آثار تاریخ‌نگاران مقتل»
* انساب الاشراف
* آثار مقتل
* طبقات الكبري-محمد بن سعد
* الفتوح _ ابن اعثم كوفي
* تاریخ‌نامه‌های عمومي
فصل چهارم: «گزارش مقاتل در جوامع روايي»
* وجوه مشابهات جوامع روايي با مباحث تاريخي
فصل پنجم: «آسیب‌شناسی در تاریخ‌نگاری مقتل»
* تحریف
* ضرورت و امكان بازآفريني حلقات مفقوده
* دلايل عدم دسترسي به حلقات مفقوده
* وجود غلو و اغراق در تاریخ‌نگاری مقتل
نتیجه‌گیری.
