چکیده:

 مسئولیت کیفری عبارتست از متحمل گردیدن انسان، نتایج و عواقب جرمی را که خود، از روی علم و اختیار مرتکب گردیده و نتایج آن را درک می‌کرده است. هر انسانی که حائز شرایط عامه تکلیف، یعنی بلوغ، عقل، قصد جنایی و اختیار باشد و مرتکب جرمی گردد، مسئول بوده و مجازات می‌شود. مسئله‌ای که حائز اهمیت است این است که آیا اگر مجنون و سفیه که هر دو به‌عنوان بیمار روانی شناخته می‌شوند اگر مرتکب جرمی شوند و جنایتی وارد آورند آیا آنان نیز مسئول اعمال خود بوده و مجازات می‌گردند؟ یا برعکس اگر عاقلی موجب جرح و قتل مجنون و سفیه شود چطور؟ جنون از جمله عواملی است که بر قوای عاقله و ناطقه فرد اثر می‌‌گذارد و موجب پیدایش اختلال در دستگاه عقلی و روانی وی می‌شود. چنین شخصی قدرت تشخیص و آگاهی، خواست و اراده در حد متعارف را ندارد و معمولاً اعمال خود را بدون آگاهی و اراده انجام می‌دهد. ولی سفاهت تنها بر عقل معاش شخص سفیه اثر می‌گذارد و موجب محجوریت وی در امور مالی می-شود ولی تأثیری بر اراده و آگاهی وی نمی‌گذارد؛ بنابراین سفاهت مانع مسئولیت کیفری نیست و شخص سفیه نسبت به آثار جزائی اعمال خود مسئول است. موضوع مسئولیت مجانین و سفها با توجه به حمایت قانون از ایشان از مباحث مهم حقوق مدنی و کیفری است. مسئولیت مجانین از دیدگاه جزائی به‌واسطه‌ی فقدان عنصر معنوی تحقق‌پذیر نمی‌باشد. مهم‌ترین مستند ارتفاع مسئولیت کیفری از مجنون قاعده «لا قود لمن لا یقاد منه» می‌باشد. قاعده مذکور منصوص است و در روایت ابی بصیر به همین عبارت از امام (ع) نقل شده است و مفاد آن سقوط قصاص در مواردی است که مجنی‌علیه نابالغ و یا مجنون باشد؛ و در حقوق ایران نیز این قاعده را به قصاص عضو نیز تسرّی داده‌اند.

نوشتن دیدگاه