چکیده:
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در بین بزرگان از علمای فریقین وجود دارد موضوع مصلحت است که دارای مباحث گسترده‌ای می‌باشد و با در نظر گرفتن آن بسیاری از چالش‌های فقهی برطرف می‌گردد. مصلحت به معنای خیر و صلاح و منفعت است که در کلام برخی از علما در مقابل مفسده آمده است و یکی از مسائل مهمی که در این بحث وجود دارد این است که احکام تابع مصالح و مفاسد می‌باشند. مصلحت دارای مباحث گسترده‌ای است که در این تحقیق به مصلحت شرعی توجه ویژه‌ای شده است. مصلحت شرعی بر سه قسم است. معتبر، ملغاه و مسکوت عنها که شارع در اعتبار یا عدم اعتبار آن سکوت کرده است که این قسم اخیر که از آن به عنوان مصالح مرسله تعبیر شده است مورد بحث و نزاع علمای امامیه و اهل سنت قرار گرفته است. به استدلال و استنباطی که بر اساس مصلحت صورت بگیرد استصلاح می‌گویند. در این تحقیق بحث اصلی این است که آیا استصلاح و مصالح مرسله می‌توانند به عنوان دلیلی مستقل در استنباط احکام مورد نظر باشند یا خیر که به ادله هر کدام پرداخته‌ایم. همچنین، در ادامه مواردی را از کاربرد آن مصلحت در قرآن و سیره اهل بیت (ع) و علمای امامیه و اهل سنت، بیان کرده‌ایم. از نتایج مهم بحث می‌توان به این موارد اشاره کرد: مصلحت دارای اهمیت زیادی می‌باشد که از آغاز اسلام تاکنون مورد توجه بوده و استفاده‌های فراوانی داشته است. در باب مصالح مرسله و استصلاح به این نتیجه رسیدیم که علمای امامیه و برخی از اهل سنت قائل به آن نیستند و در توجیه استفاده از آن، آن را زیرمجموعه ادله دیگر می‌دانند. همچنین دانستیم که در مباحث احکام حکومتی مصلحت به عنوان یک محور اصلی ایفای نقش می‌کند.

نوشتن دیدگاه