چکیده
پایان‌نامۀ حاضر به بررسی نقش حکومت در حلیّت و حرمت غنا از دیدگاه فقها می‌پردازد، در فصل اول به كليات پرداخته شده و در فصل دوم رساله به بیان معنای لغوی و اصطلاحی غنا پرداخته و از این رهگذر نسبت بین غنا و موسیقی را مورد بررسی قرار داده و خواهیم گفت که غنا به معنای شرعی، موضوع حرمت است که اخص از غنای لغوی است و پس از بررسی مفهوم غنا از دیدگاه اهل سنت و شیعه به این نتیجه می‌رسیم که مشهور فقهای اسلامی بر حرمت غنا اجماع نظر دارند؛ و پیشینۀ غنا را در تمدن هنری ملل و اقوام، بررسی نموده‌ایم. پیرامون حکم غنا بر اساس ادلّۀ برخی از آیات و روایات تفسیری مربوط بحث نموده و از آنجا که عمده‌ترین وجه استناد به آیات مربوط به غنا، روایاتی است که در تفسیر این آیات وارد شده است. لذا در فصل سوم برخی از آیات قرآنی را از دیدگاه مفسّران همراه با روایت در خصوص این موضوع مورد بررسی قرار داده‌ایم و بیان می‌داریم که در روایت به گونه‌ای واضح، غنا حرام تعیین شده است. در فصل چهارم پیرامون بررسی آثار وضعی غنا و موسیقی و نقش این آثار در حرمت و حلّیت آن پرداخته و اینکه حرمت و حلّیت غنا بستگی به میزان تأثیر آن دارد؛ و نیز مسئلۀ حکم حرمت و مذموم بودن غنا از جهت اینکه حرمت غنا ذاتی است یا عرضی مورد بحث قرار گرفته است که جمهور فقها با شهرتی که نزدیک به حد اجماع است به حرمت ذاتی غنا قائل شده‌اند؛ و تنها تعداد کمی از علمای متأخر قائل به حرمت عارضی غنا شده‌اند؛ و دیدگاه فقهایی چون فیض کاشانی و شیخ انصاری مورد توجه واقع شده است و در پایان این فصل به بررسی مسئلۀ عرف و کارشناس در حکم غنا و موسیقی پرداخته شده است و جایگاه عرف و زمینۀ کاربرد آن در فقه شیعه مورد بحث واقع شده است؛ که از نظر فقهای امامیه دلیل مستقلی بر اعتبار و حجیت عرف فی‌نفسه وجود ندارد و هیچ‌یک از اقسام آن نمی‌تواند دلیل مستقلی در مقابل کتاب، سنت، عقل و اجماع باشد بلکه حجیت آن منوط به کاشفیت از تأیید امضا شارع است؛ که در این فرض داخل در سنت است. با توجه به اینکه «اعراف» تابع شرایط فیزیکی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشند و بدین سبب می‌توان گفت که یکی از علل تعدد تعاریف غنا به خاطر متغیر بودن عرف‌ها بوده است و مهم‌ترین نکته‌ای که در این مبحث مطرح است مسئلۀ کار کارشناسی در مورد موسیقی است. کارشناس با آگاهی از ملاک‌های شرع، شاید تنها مرجعی است که قادر است موسیقی اصیل و صحیح را از موسیقی مبتذل تمییز دهد. فصل پنجم که مهم‌ترین فصل این رساله می‌باشد به مفهوم و ماهیت حکومت و اقسام حکم و در نهایت نقش حکومت در حرمت و حلیّت غنا و موسیقی پرداخته و اختیارات ولایت فقیه را تشریح نموده‌ایم که در این باب این مسئله روشن شد که همۀ آنچه در حوزۀ حکومت از اختیارات و وظایف پیامبران و امامان پس از او محسوب می‌شود برای فقیه جامع‌الشرایط که زمامدار حکومت اسلامی است، نیز معتبر است او می‌تواند در موضوعات یا بنا بر مصالح کلی مسلمانان یا بر طبق مصالح افراد حوزۀ حکومت خود عمل کند که در نتیجه نظریۀ ولی فقیه به عنوان حاکم اسلامی در حلیّت و حرمت غنا و موسیقی الزام‌آور است. در این فصل به نقش دو عنصر زمان و مکان در احکام به ویژه نقش آن دو در حکم حرمت و حلیّت غنا و موسیقی پرداختیم و در انتهای فصل فتاوای صادره از امام خمینی (ره) و نیز بیانات مقام رهبری آیت‌الله خامنه‌ای در مورد غنا و موسیقی را بیان داشته‌ایم.
کلیدواژه‌ها
غنا، موسیقی، حلیت، حرمت، حکومت، ولی فقیه، عرف.
توضیحات بیشتر
فصول پایان‌نامه
این تحقیق در شش فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان مسئله
* اهمیت و ضرورت
* سؤالات تحقیق
* فرضیات تحقیق پیشینه‌ی تحقیق
* چارچوب نظری تحقیق
فصل دوم: «غنا، تبیین مفهوم و ماهیت آن»
* مبحث اول: معناشناسی و پیشینه‌ی غنا
* مبحث دوم: پیشینه‌ی غنا در تاریخ و تمدن هنری انسان
فصل سوم: «حکم غنا در آیات و روایات و آرای فقهای اسلامی»
* مبحث اول: حکم غنا در آیات و روایات
* مبحث دوم: حکم غنا از نظر فقهای اسلامی
فصل چهارم: «آثار وضعی غنا و موسیقی، حکم غنا، عرف یا کارشناس»
* مبحث اول: مفسده و ضرر غنا و موسیقی
* مبحث دوم: حکم پدیده‌ی غنا
* مبحث سوم: بررسی مسئله عرف و کارشناس در حکم غنا و موسیقی
فصل پنجم: «نقش حکومت در حلیت و حرمت غنا و موسیقی»
* مبحث اول: مفهوم و ماهیت حکومت و اقسام حکم
* مبحث دوم: احکام غنا و موسیقی
فصل ششم: «نتیجه‌گیری و پیشنهادات».
خاتمه.
