چکیده:
آلبویه با توجه به اقدامات فرهنگی و مذهبی و نقش مهمی که در احیاء شعائر دینی داشتند در تاریخ ایران جایگاه والایی دارند. در این پژوهش، نقش و تأثیر حاکمان آلبویه و علمای شیعی این عصر با روش توصیفی و تحلیلی و با مراجعه به اسناد و منابع دستاول، مورد بررسی قرار گرفته است. در دورهی آلبویه، علوم در زمینههای مختلف، پیشرفت چشمگیری داشت. سیاست حاکمان بویه در به کار گماشتن دانشمندان در مناصب گوناگونان ازجمله وزارت و نیز توجه به علما و علم دوستی امرا، از عوامل شکوفایی فرهنگ و تمدن ایران در این دوره بود. وزرای آلبویه با قبول اصل حاکمیت تعقل و شایستهسالاری، تحولاتی در نظام سیاسی به وجود آوردند و دیوانهای متعددی برای اداره کشور بنا نهادند؛ آنان با اقدامات عمرانی چون شهرسازی، سدسازی، ساختن کاروانسرا، تجدید بنای حرم امامان شیعه، بنای پلها و عمارات، فرهنگ و تمدن اسلامی را بارور نمودند؛ و با برقراری رابطهی حسنه با کشورهای همجوار، سیاست خارجی معقولی را در پیش گرفتند. آلبویه در بعد فرهنگی با احترام به علما و تشویق آنان به تدریس علوم، تألیف کتاب و تأسیس کتابخانههای متعدد و در بعد اجتماعی با امن کردن راهها، جلوگیری از درگیریهای فرقهای، آباد کردن زمینهای بایر و بخشش مالیاتی، شادابی را به ارمغان آوردند. علمای شیعه مانند شیخ صدوق، ابن داود قمی، شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی، شیخ طوسی و ابنسینا نیز در این دوران، کارنامهی درخشانی از خود بهجای گذاشتند و با اقدامات خود علاوه بر ترویج مکتب تشیع، فرهنگ اسلامی را گسترش دادند.
کلیدواژهها:آلبویه، دانشمندان شیعی، فرهنگ، تمدن، سیاست خارجی، وزرا، امرا.