چکیده:
واژه‌ی قصد مجرمانه در جرائم عمدی کاربرد دارد و در صورتی که مجرم در ارتکاب جرمی، در قصد و عمل خود تعمّد داشته و وسیله‌اش نیز غالباً کشنده باشد، عملش عمدی محسوب می‌شود؛ زیرا همراه با قصد است و مجازات آن قصاص نفس یا قصاص عضو می‌باشد که قصاص نفس در موردی اجرا می‌شود که از روی عمد، دیگری را بکشد و قصاص عضو در موردی است که عضوی از اعضای دیگری را ببُرد یا زخمی کند. قصد مجرمانه به‌تنهایی جرم محسوب نمی‌شود، بلکه باید عملی از مرتکب سر بزند تا وی را مجرم و قابل مجازات بدانیم. آیات و روایات زیادی نیز به این مطلب اشاره دارند که صرف ثبوت قصد مجرمانه را جرم ندانسته و برای آن مجازاتی قائل نیستند؛ چون خداوند هیچ انسانی را به خاطر آنچه در دلش می‌گذرد و به مرحله اقدام پای نمی‌گذارد، مجازات نمی‌کند. در این پژوهش پس از بحث کلیات و مفهوم شناسی و تعاریف لغوی و اصطلاحی برخی از واژگان مربوط به موضوع، سعی بر آن شده که در ادامه، قصد مجرمانه در فقه شیعه و حقوق کیفری ایران مورد بررسی قرار گیرد که پس از بیان دیدگاه‌های فقها در مورد قصد، عمد، قتل و قصاص و با استناد به آیات و روایات، این نتیجه حاصل شده که قصد مجرمانه در صورتی که توسط مرتکب عملی نشود، جرم نیست و قابل مجازات نمی‌باشد. پس از آن، قصد، نیت و اراده، شرایط تحقق قصد مجرمانه و ادله اثبات آن مورد بررسی قرار گرفته که دیدگاه حقوق‌دانان نیز بر این است که قصد ارتکاب جرم به‌تنهایی جرم محسوب نشده و مرتکب آن را قابل مجازات نمی‌دانند.
کلیدواژه‌ها: قصد مجرمانه، جرم، قصاص، فقه شیعه، حقوق کیفری.
